دستورالعمل ساماندهی نیروی انسانی آموزش و پرورش در ۱۴۰۱

به گزارش راهبردمعاصر، در بخشنامه ابلاغی از سوی سعید عسکری، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش آمده است که در راستای تحقق سیاست‌های کمی و کیفی منابع انسانی وزارت آموزش‌وپرورش که با تکیه بر ساماندهی بهینه منابع انسانی، ارتقای کمیت و کیفیت فعالیت‌های آموزشی و تربیتی را مدنظر قرار داده و به منظور تمهید مقدمات برای شروع سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱، بدین‌وسیله دستورالعمل توسعه سنواتی که با مساعی و همکاری حوزه‌های ذی‌ربط ستادی و استانی تدوین شده است به منظور اجرا ابلاغ می‌شود. ضمن تأکید بر اجرای شایسته این دستور العمل انتظار می‌رود نکات ذیل مورد توجه قرار گیرد:

دانلود فایل ابلاغی بخشنامه

اهداف و سیاست‌های برنامه ساماندهی عوامل نظام تعلیم و تربیت رسمی

برنامه توسعه سنواتی و ساماندهی عوامل نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی آموزش‌وپرورش در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱، با توجه به سیاست‌های کلی ایجاد تحول در آموزش و پرورش، ابلاغی مقام معظم رهبری، اهداف و راهکار‌های سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، خط مشی‌های جدید وزارت آموزش‌وپرورش و دیگر اسناد بالادستی با رویکرد تفویض اختیار و تسهیل برنامه ریزی منطقه‌ای تنظیم شده است.

مهم‌ترین اهداف مورد نظر در تدوین و اجرای این دستورالعمل عبارت‌اند از:

۱- افزایش بهره‌وری منابع انسانی

۲- اجرایی کردن سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش و مفاد مرتبط با زیرنظام‌های شش‌گانه

٣- ارتقای کیفیت فعالیت‌ها در آموزش‌وپرورش

۴- توسعه و تعمیق فعالیت‌های برنامه‌ریزی منابع انسانی

۵- جذب حداکثری دانش‌آموزان لازم‌التعلیم و بازمانده از تحصیل

۶- ساماندهی و به‌کارگیری بهینه و اثربخش منابع انسانی و توزیع عادلانه آن در سراسر کشور

۷- تقویت شایستگی‌های حرفه‌ای و اعتقادی مدیران و معلمان و فراهم آوردن سازوکار‌های اجرایی برای مشارکت فعال و موثر ایشان در برنامه‌های تربیتی و فعالیت‌های پرورشی مدارس

۸- برنامه‌ریزی برای کارآموزی و کارورزی دانشجومعلمان در کنار تربیت معلم و بررسی نظریات جدید تعلیم و تربیت

رویکرد‌ها و سیاست‌های اجرایی

۱- ارتقای کیفیت مدارس، با تأکید بر مدارس شبانه‌روزی و توسعه طرح روستا مرکزی و توجه ویژه به کلاس‌های چندپایه

۲- تأمین نیاز‌ها از طریق منابع انسانی رسمی، پیمانی و قرارداد کار معین موجود، به صورت موظف و عندالزوم غیرموظف

تبصره: تأمین نیاز از محل نیرو‌های واجد شرایط مندرج در قوانین مربوط و خرید خدمات آموزشی، با رعایت محدودیت‌های ضوابط بودجه‌ای سال ۱۴۰۱ و براساس مجوز‌های دریافتی از ستاد صورت خواهد پذیرفت.

٣- سازماندهی بهینه و استفاده کامل از ساعات موظف تمامی نیرو‌های شاغل؛ همچنین به‌کارگیری حداکثری نیرو‌های دارای کسر ساعت موظف و به تبع آن، کاهش میزان ابلاغ غیرموظف

۴- سازماندهی منابع انسانی و فضا در دوره‌های فنی‌وحرفه‌ای/ کاردانش، متوسطه اول و متوسطه دوم نظری، به صورت واحد و یکپارچه با رعایت عدالت در توزیع منابع

۵- استفاده از سازوکار نقل و انتقالات درون و برون استانی مطابق با ضوابط و قوانین، به عنوان یکی از راه‌های تأمین و تعدیل نیروی انسانی مناطق

۶- اهتمام به نگه‌داشت نیرو‌های واجد شرایط بازنشستگی (اختیاری) در مواقعی که منطقه با کمبود قابل ملاحظه نیرو مواجه است.

۷- استفاده حداکثری از ظرفیت و توانمندی بازنشستگان در تأمین نیاز‌های آموزش‌وپرورش و توانمندسازی منابع انسانی در چارچوب قانون ممنوعیت به‌کارگیری بازنشستگان مصوب ۱۳۹۵ با اصلاحات بعدی

۸- ممانعت از مأموریت با دریافت حقوق از مبدأ به طور خاص و محدودیت در اعطای مأموریت به سایر دستگاه‌ها و یا تغییر وضعیت و انتصاب معلمان در مشاغل دیگر

۹- مدیریت تعداد کلاس‌های دایر در بخش دولتی، در مناطق شهری و روستایی، بر پایه سیاست‌های راهبردی «توجه ویژه به مناطق کمتر توسعه یافته» و «ساماندهی وضعیت کلاس‌های کم‌جمعیت»، ادغام کلاس‌های کم‌جمعیت هم‌پایه در یک مدرسه و همچنین تجمیع کلاس‌های تک‌پایه کم‌جمعیت و تشکیل کلاس‌های چندپایه

۱۰- توزیع متوازن دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم بخش دولتی و غیردولتی، در شاخه‌ها و رشته‌های مختلف، با رویکرد توسعه آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش (شهری و روستایی)

۱۱- پیگیری برنامه توسعه آموزش‌وپرورش استثنایی، بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغی وزارت متبوع

۱۲- تربیت و آموزش معلمان در قالب دوره‌های ضمن خدمت مصوب مبتنی بر مهارت‌های چندگانه، جهت پوشش تحصیلی دانش‌آموزان استثنایی در کلاس‌های چندپایه و دانش‌آموزان تلفیقی – فراگیر

۱۳- توسعه آموزش‌های پیش‌دبستانی، مخصوصا در مناطق دوزبانه، روستایی، عشایری و کمتر توسعه یافته، بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغی وزارت متبوع

۱۴- به‌روزرسانی سامانه‌ها، به منظور اعمال کنترل و نظارت دقیق بر اجرای قوانین و ضوابط ساماندهی کاهش تراکم کلاس‌های پرجمعیت

۱۵- تفویض بیشتر اختیارات و افزایش مشارکت سطوح اجرایی در نظام تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری

۱۶- اولویت به‌کارگیری نیروی انسانی در گروه معلم (کلاس درس) به منظور بهینه‌سازی منابع انسانی

۱۷-مدیریت منابع انسانی مبتنی بر آمایش سرزمینی و تحصیلی و مقتضیات بومی و محلی

۱۸- نیازسنجی، ساماندهی و تخصیص منابع انسانی، متناسب با محیط‌های متنوع آموزشی، مشاغل، رشته‌ها و نیاز واقعی آموزش‌وپرورش، با تأکید بر شاخص‌های ترکیبی به‌ویژه “تعداد کلاس‌های درس دایر و دانش‌آموز”

۱۹- ساماندهی منابع انسانی، با رویکرد ثبات‌بخشی و تقلیل نسبت نیرو‌های اداری به کارکنان آموزشی، طراحی سازوکار‌های افزایش بهره‌وری منابع انسانی با تأکید بر ساماندهی کلاس‌ها و مدارس کم‌جمعیت و پرجمعیت با رویکرد توسعه و تقویت مدارس شبانه‌روزی و طرح روستامرکزی، به‌ویژه در مناطق کمتر توسعه یافته، بر اساس شاخص‌های مصوب

ضوابط سازماندهی دانش‌آموز، کلاس و مدرسه

برمبنای سیاست کاهش تمرکز و تفویض اختیار به سطوح اجرایی و با عنایت به تفاوت‌های استان‌ها و مناطق از نظر پراکندگی جغرافیایی، شرایط اقلیمی، فرهنگی و اجتماعی، تراکم دانش‌آموزی، نسبت دانش‌آموز به گروه معلم، تعداد نیرو‌های موظف، تخصیص ساعت غیر موظف و … و به منظور سازماندهی بهینه کلاس‌ها و نوآموزان پیش‌دبستانی و دانش‌آموزان و افزایش بهره‌وری منابع انسانی موجود، تا حد ممکن، سیاست‌گذاری اجرایی و اتخاذ تصمیم در برخی از امور این شیوه‌نامه، بر عهده کار گروه استان است.

ضوابط تشکیل کلاس و مدرسه در مدارس عادی ـ دولتی

در صورت مواجهه مناطق آموزشی با کمبود نیرو (اختصاص ساعت غیر موظف)، کلاس‌های چندپایه در مدارس روستایی، عشایری و شهری مطابق ضوابط جدول ذیل سازماندهی می‌شوند:



ضوابط کلاس‌بندی فوق در مدارس روستایی و عشایری و مدارس شهر‌های کوچک (روستا- شهر‌هایی که طی سال‌های اخیر از روستا به شهر تبدیل شده‌اند) اعمال می‌شود. در کلاس‌های سه‌پایه و بیشتر، ساعات آموزش افزایش می‌یابد و به تناسب آن، به مدیر آموزگار (معاون آموزگار) و معلمان این کلاس‌ها، حق التدریس پرداخت خواهد شد.


اعلام حداکثر تعداد دانش‌آموز در کلاس دوره‌های مختلف تحصیلی

ضوابط تشکیل و استمرار مدارس عادی دولتی و حداکثر تعداد دانش‌آموز در کلاس دوره‌های مختلف تحصیلی، به شرح جدول ذیل بوده و لازم به ذکر است سقف تعداد کلاس دوره‌های تحصیلی بر اساس قرارداد توسعه سنواتی مناطق / نواحی به تفکیک واحد‌های آموزشی مشخص خواهد شد.


به جز در مورد حدنصاب تشکیل مدارس شبانه‌روزی، در سایر موارد، کارگروه استان در شرایط خاص و متناسب با کمیت نیروی انسانی، وضعیت فضا و امکان دسترسی دانش‌آموزان به مدارس دیگر می‌تواند:

– حدنصاب استمرار فعالیت مدرسه را تا ۲۵ درصد کاهش دهد.

– حداقل تعداد دانش‌آموز در کلاس را تا ۲۵ درصد کاهش دهد.

– حداکثر تعداد دانش‌آموز در کلاس را تا ۱۰ درصد افزایش دهد.

در این صورت ضروری است موارد مصوب شده فوق، با توجه به سطح دسترسی داده شده به استان و منطقه، در سامانه‌های ذیربط مشخص و اعمال شود تا محاسبات لازم برای تخصیص نیرو صورت پذیرد.

بر اساس شیوه‌نامه مذکور، دایر کردن کلاس درس با تعداد دانش‌آموز بالاتر از ۳۶ نفر ممنوع بوده و در شرایط خاص کارگروه توسعه مدیریت استان امکان‌پذیر خواهد بود.

استمرار فعالیت مدارس متوسطه، با تعداد دانش‌آموزان کمتر از حدنصاب اعلام شده در جدول شماره (۳-۲) مشروط به عدم دسترسی به مدرسه شبانه روزی امکان پذیر خواهد بود. در این صورت، یکی از دبیران یا هنرآموزان مدرسه، ضمن کاهش ۱۲ ساعت از تدریس موظف هفتگی، به صورت تمام وقت، به عنوان معاون دبیر یا معاون هنرآموز انجام وظیفه می‌کند.

در شاخه فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش تشکیل کلاس با ماهیت کارگاهی با تعداد ۱۵ نفر هنرجو در یک کلاس کارگاهی امکان‌پذیر است. در صورتی که تعداد هنرجویان به ۲۳+۱ نفر برسد، تفکیک کلاس مذکور به دو گروه عملی میسر خواهد بود.

هر دانش‌آموز مشمول طرح تلفیقی در مدارس عادی، از حیث شمارش در کلاس‌ها، برای رعایت حدنصاب، حداکثر و…، معادل سه دانش‌آموز به شمار می‌آید. (افزایش کلاس‌های مذکور به شرط رعایت سر جمع کلاس توافق شده در قرارداد توسعه سنواتی امکان پذیر است.)

در صورت کاهش آمار دانش‌آموزان مدرسه، از حدنصاب‌های مذکور، هیچ دانش‌آموزی نباید بر اثر اعمال این سیاست، از تحصیل باز بماند و سازماندهی دانش‌آموزان در مدارس تحت پوشش روستامرکزی یا شبانه‌روزی ضروری است.

به منظور اجرای توسعه متوازن آموزش متوسطه، در شاخه‌ها و رشته‌های پایه دهم متوسطه دوره دوم، سهم هر منطقه و استان در هر شاخه و رشته، از سوی معاونت متوسطه وزارت (با رعایت شاخص‌های مندرج در قوانین و مقررات مربوط) تعیین و کمیت‌های مورد نظر، در قرارداد توسعه سنواتی لحاظ می‌شود.

با عنایت به لزوم مدیریت بهینه منابع انسانی و به منظور استمرار فعالیت‌های کلاس‌های میان‌پایه زیر حدنصاب دوره تحصیلی متوسطه دوم (نظری، فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش)، ضروری است به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که بعد از دریافت مجوز‌های لازم از سوی ستاد در سامانه‌های مرتبط، دروس عمومی به صورت تجمیعی برگزار شود.

در مناطقی که کمبود نیرو (اختصاص غیرموظف) موضوعیت دارد، تشکیل کلاس‌های کم‌جمعیت هم‌پایه و قابل ادغام در یک مدرسه، ممنوع است.

چنانچه مجموع کلاس‌های درس دایر شده در یک فضای دو نوبته، از یک دوره تحصیلی و یک جنس، در دو نوبت، مساوی یا کمتر از تعداد کلاس کالبدی فضا باشد، دایر کردن آموزشگاه نوبت دوم در آن فضا مجاز نیست. در این خصوص، کارگروه استان، بر روند دو نوبته شدن مدارس مناطق تابعه، نظارت خواهد کرد.

تبصره: در صورت اجرای آموزش‌های ترکیبی نحوه تخصیص کلاس و تعیین حد نصاب دانش‌آموز در دستورالعمل مربوط تعیین و ابلاغ خواهد شد.